W Twardogórze, która była w swych początkach osadą targową, zamieszkiwały od najdawniejszych czasów plemiona Ślężan, trudniące się rybołówstwem, tkactwem, garncarstwem i kołodziejstwem. Wytwórczość włókiennicza była podstawową gałęzią przemysłu ludowego dawnej wsi. Bardzo długo nie wychodziła poza ramy wiejskiego gospodarstwa domowego. Upowszechniające się w XII i XIII wieku krosna poziome spowodowały szybki rozwój tkactwa. Dalszy jego rozkwit nastąpił w XVI wieku, kiedy to pojawiły się kołowrotki. Powstały wyspecjalizowane grupy rzemieślników wiejskich – sukienników, płócienników i powroźników. Wyrobem kołowrotków zajmowali się rzemieślnicy zwani drekslanami lub toczkonami.
Wstępna obróbka lnu i konopi polegała kolejno na: oddzieleniu główek nasiennych od słomy, wyroszeniu i osuszeniu słomy, wymiędleniu jej za pomocą międlic lub cierlic, wytrzepaniu resztki połamanej słomy i wielokrotnym jej wyczesaniu. Produkcja przędzy odbywała się początkowo na wrzecionie i przęślicy, a potem na kołowrotku. Uprzędzoną na nim nić kolejno: nawijano i porządkowano na motowidle; prano w wodzie z dodatkiem ługu, sody, a potem mydła; nawijano na szpule urządzenia zwanego szpularzem. Następnie szpule z nicią nakładano w czółenko albo na grotownicę. Dopiero na snowadle nawijano osnowę potrzebną do warsztatu tkackiego. Wtedy przystępowano do tkania płótna. W wieku XVII nastąpił okres rozkwitu gospodarczego Twardogóry. Największy wpływ na rozwój miasta miała księżna Eleonora Charlotta. W tym czasie rozwinęło się rzemiosło. Do jednych z najstarszych cechów należał cech sukienniczo-tkacki. Za władzy księżnej zwiększyła się liczba rzemieślników. W 1676 roku powstał odrębny cech sukienników oraz włókniarzy-przędzalników. Były one w mieście najważniejsze. W wieku XVIII, na skutek kryzysu gospodarczego i ludnościowego (epidemia dżumy), rzemiosło sukiennicze zaczęło podupadać. Wielu rzemieślników, z działających wtedy 150 warsztatów tkackich, wyemigrowało do Łodzi. W wyniku rewolucji przemysłowej, która nastąpiła na początku XIX wieku, powstały duże zakłady włókiennicze. W 1852 roku Henryk Pürschel połączył tkaczy miejskich i założył pierwszą mechaniczną tkalnię. Z czasem tkactwo zostało zdominowane przez stolarstwo.
Zapraszamy do zwiedzania Muzeum Regionalnego po uprzednim kontakcie telefonicznym: (71) 3158014.
Jadwiga Woźniak
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Twardogórze
Bibliografia:
A. Wieczorek: Siedem wieków Twardogóry na tle dziejów Śląska. Wrocław: UMiG Twardogóra, 1993 K. Wojtkiewicz: Twardogóra i okolice. Wrocław: UMiG Twardogóra, 1993